Huis van opsluiting en tuchtiging (1)
Dood in de gevangenis

 

Het begon met een zinnetje in de aantekeningen van het stamboomonderzoek, uitgevoerd door mijn moeder Grietje Staal-Hebels (GSH): ‘overl i h. huis van tuchtiging en opsluiting in Leeuwarden op 24 July 1832.
Het gaat hier om Geert Ebels, broer van mijn voorouder Roelf. Geert overlijdt in de gevangenis op 32-jarige leeftijd, vijf dagen nadat zijn moeder is gestorven. Dat intrigeert. Kan het een met het ander te maken hebben? Of is het puur toeval. Waarom was hij eigenlijk opgesloten? En waarom is hij zo jong overleden, waaraan? Ik ga op zoek naar de antwoorden.

Omdat hij geboren is in Wildervank begin ik in AlleGroningers, het digitale archief van Groningen. Daar kan ik zijn overlijdensakte niet vinden. Dan bedenk ik dat hij natuurlijk overleden is in Friesland. En inderdaad, bij AlleFriezen kan ik zijn overlijdensakte downloaden. Ook in de archieven van Drenthe – hij woonde in Gieterveen, Drenthe – is zijn overlijden terug te vinden, als een aantekening in een kantlijn, later toegevoegd.

Overlijdensbericht Geert G. Ebels in de kantlijn overlijdensregister Gieten

In de akte staat er zwart op wit dat hij in de gevangenis zat. De aangifte van overlijden wordt namelijk gedaan door Willem Fredrich Cramer en Klaas Doedes Lubach, bewaarders in het huis van Opsluiting en Tuchtiging. Daarbij is hij volgens het document overleden in de Wijk Letter C, nummer eenhonderd twee en negentig. Als je dit googelt, vind je het wijkboek van Leeuwarden. Achter de nummers 176 tot 192 staat een grote accolade met daarachter de tekst De Keizersgracht, zuidzijde. Huis van Opsluiting en Tuchtiging. Nogmaals een bevestiging.

Overlijdensakte Geert Geert EbelsVervolgens eens kijken of er een archief is van de gevangenis. Ik kom uit bij de site van De Blokhuispoort in Leeuwarden. Het is geen gevangenis meer, maar er is wel een online museum. En verdraait: er staat een lijst op met ‘overleden inmates.’ Bij het jaartal 1832 zie ik wel Jetze Jans Ploeg staan, maar geen Geert Geerts Ebels. Het flitst even door mijn hoofd: was hij dan misschien geen gevangene, maar werkte hij daar? Nee, dat lijkt mij sterk. Misschien een andere afdeling? Ik mail met het secretariaat van de Stichting Blokhuispoort. De volgende ochtend heb ik antwoord:

Beste Staal,

De lijst die wij geplaatst hebben is niet volledig, iedere toevoeging is gewenst.
De inschrijfregisters van de Blokhuispoort zijn overgebracht naar Tresoar, historisch archief www.tresoar.nl . Hoogstwaarschijnlijk is zijn inschrijving wel te vinden. Naast het inschrijfregister werd nog een controle register bijgehouden waar bijzonderheden in werden geschreven.
Gedetineerden werden ingeschreven op datum van vastzetten, als deze bekend is wordt de zoektocht vergemakkelijkt.

Met vriendelijke groet,

Ik heb geen datum van vastzetten, dus dat wordt misschien nog een puntje. Hij en zijn vrouw krijgen in ieder geval een kind in september 1828. Waarschijnlijk zat hij eind 1827 nog niet in de bak. Dat beperkt de zoektocht al tot drieënhalf jaar.

Volgende week maar eens contact opnemen met Tresoar.

Terug naar overzicht>> of ga naar: Deel 2: Tresoar